Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 8 grudnia 2022 r., w sprawie C-378/21 orzekł, iż jeżeli odbiorcy usług są konsumentami końcowymi, którzy nie są uprawnieni do odliczenia VAT, wówczas podatnik nie jest zobowiązany do zapłaty VAT na podstawie art. 203 dyrektywy w sprawie VAT.
Rozstrzygana sprawa dotyczyła podatnika z Austrii prowadzącego kryty plac zabaw. W 2019 r. opodatkował on swoje usługi – opłatę za wstęp, stosując podstawową stawkę VAT zamiast stawki obniżonej. Podatnik wystawiał klientom paragony, które w świetle austriackich przepisów spełniały warunki do uznania ich za faktury. Wskazano, że klientami byli wyłącznie konsumenci końcowi, którzy nie mieli prawa do odliczenia VAT. Podatnik skorygował rozliczenia VAT za 2019 r. w celu uzyskania od urzędu skarbowego zwrotu nadpłaconego podatku VAT.
Urząd skarbowy odmówił uznania korekty. Sprawa trafiła do federalnego sądu do spraw finansowych w Austrii, który zawiesił postępowanie i wystąpił do TSUE z zapytaniem w trybie prejudycjalnym, czy wystawca faktury jest zobowiązany do zapłaty VAT na podstawie art. 203 dyrektywy w sprawie VAT, jeżeli nie może wystąpić ryzyko uszczuplenia dochodów podatkowych, ponieważ odbiorcy usług są konsumentami końcowymi, którzy nie są uprawnieni do odliczenia podatku naliczonego.
TSUE miał również odpowiedzieć na pytanie, czy można nie dokonywać korekty faktur wobec świadczeniobiorców, jeżeli z jednej strony nie ma ryzyka uszczuplenia dochodów podatkowych, a z drugiej strony korekta faktur jest faktycznie niemożliwa.
Z uzasadnienia rozstrzyganego zagadnienia wynika, że art. 203 dyrektywy w sprawie VAT, w myśl którego każdy, kto wykazuje podatek VAT na fakturze, jest zobowiązany do zapłaty VAT ma zastosowanie, w sytuacji gdy VAT został błędnie wykazany na fakturze i istnieje ryzyko utraty wpływów podatkowych z tego powodu, że odbiorca danej faktury może skorzystać z prawa do odliczenia tego VAT. Przepis ten – zdaniem TSUE - nie obejmuje sytuacji, w których VAT wykazany na fakturze jest prawidłowy. W sytuacji w której część wykazanego na fakturze VAT została błędnie zafakturowana, art. 203 tej dyrektywy znajduje zastosowanie jedynie do kwoty VAT przekraczającej kwotę prawidłowo zafakturowanego podatku. W tym ostatnim przypadku istnieje bowiem ryzyko utraty wpływów podatkowych, ponieważ podatnik będący odbiorcą takiej faktury mógłby skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do tego VAT bez możliwości ustalenia przez właściwy organ podatkowy, czy spełnione są przesłanki skorzystania z tego prawa.
W kontekście powyższego TSUE wykluczył istnienie takiego ryzyka utraty wpływów podatkowych ze względu na to, że odbiorcy usług byli wyłącznie konsumentami końcowymi nieposiadającymi prawa do odliczenia naliczonego podatku VAT na podstawie art. 203 dyrektywy w sprawie VAT.
W tym miejscu należy nadmienić, że z uwagi na rozbieżności interpretacyjne w przedmiotowej kwestii w zakresie polskich przepisów podatkowych Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 23 czerwca 2022 r., sygn. akt I FSK 1225/18 skierował do TSUE pytanie prejudycjalne, czy art. 1 ust. 2 i art. 73 dyrektywy w sprawie VAT oraz zasady neutralności, proporcjonalności oraz równego traktowania należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie praktyce krajowych organów podatkowych, w zakresie w jakim nie dopuszcza ona - z powołaniem się na brak krajowej podstawy prawnej i bezpodstawne wzbogacenie - korekty wartości podstawy opodatkowania i podatku należnego, jeżeli sprzedaż towarów i usług konsumentom z zawyżoną stawką VAT zarejestrowana została za pomocą kasy rejestrującej i potwierdzona paragonami fiskalnymi, a nie fakturami VAT, przy niezmienionej w wyniku tej korekty cenie.
TSUE nie udzielił jeszcze odpowiedzi na powyższe pytanie, ale mając na uwadze ww. wyrok z dnia 8 grudnia 2022 r. należy przypuszczać, że Trybunał również w sprawie polskiej wyda podobne orzeczenie.
