Do naszego wydawnictwa wpłynęło pytanie od jednostki, która ewidencję wyrobów gotowych prowadzi w stałych cenach ewidencyjnych i na koniec miesiąca rozlicza odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na sprzedane wyroby i te pozostałe w magazynie. Jednostka zapytała czy na koniec każdego miesiąca i na koniec roku saldo odchyleń od cen ewidencyjnych powinno być wyksięgowane i równe 0?
W ciągu roku obrotowego wyroby gotowe można wyceniać i ujmować w księgach rachunkowych według cen przyjętych do ewidencji z uwzględnieniem różnic pomiędzy tymi cenami a rzeczywistymi kosztami wytworzenia. Różnice te ustala się po zakończeniu każdego miesiąca na przeznaczonym do tego celu koncie 58 Rozliczenie kosztów działalności. Następnie różnicę tę przenosi się z konta 58 na konto 62 - 0 Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów. Konto 62 - 0 może wykazywać saldo Winien odzwierciedlające stan debetowych odchyleń od cen ewidencyjnych lub saldo Ma odzwierciedlające stan kredytowych odchyleń od cen ewidencyjnych.
Odchylenia od cen ewidencyjnych zgromadzone na koncie 62 - 0 można rozliczać w trakcie roku obrotowego na odchylenia przypadające na wyroby gotowe sprzedane i rozchodowane z innych tytułów, na przykład na własne potrzeby administracyjne, przekazane nieodpłatnie oraz na zapasy wyrobów gotowych znajdujących się w magazynach na koniec okresu sprawozdawczego. Przy czym zazwyczaj jednostki za okres sprawozdawczy przyjmują miesiąc. Można je rozliczać na dwa sposoby, tzn. na bieżąco w miarę rozchodu wyrobów gotowych, w takim przypadku wielkość odchyleń dotyczącą każdego rozchodu potwierdza się dowodem dokumentującym wydanie z magazynu, lub po zakończeniu okresu sprawozdawczego, na przykład na koniec miesiąca, za pomocą wskaźnika odchyleń przeciętnych.
Odchylenia przypadające na zapasy wyrobów gotowych znajdujących się w magazynach pozostają na koncie 62 - 0. Zatem w trakcie roku obrotowego konto 62 - 0 może wykazywać saldo Ma lub saldo Winien.
Stosowanie przez jednostkę stałych cen ewidencyjnych stanowi uproszczenie ewidencji księgowej, możliwe do stosowania w trakcie roku. Jednak na dzień bilansowy stan wyrobów gotowych wycenia się w rzeczywistym koszcie wytworzenia nie wyższym od cen ich sprzedaży netto na ten dzień. Zatem w przypadku stosowania do bieżącej wyceny wyrobów gotowych cen ewidencyjnych, wymagane jest na dzień bilansowy doprowadzenie wartości stanu końcowego produktów gotowych, na który składa się wartość tych wyrobów gotowych według cen ewidencyjnych skorygowana o saldo odchyleń od cen ewidencyjnych przypadających na ich zapas, do wysokości rzeczywistego kosztu wytworzenia. Następuje to poprzez porównanie stanu wyrobów gotowych ujmowanych według cen ewidencyjnych, potwierdzonego ich inwentaryzacją na dzień bilansowy, z kosztem ich wytworzenia wynikającym z ostatnich kalkulacji, to jest przeprowadzonych w ostatnim kwartale roku lub półroczu, w zależności od szybkości rotacji zapasów.
W wyniku tych porównań ustala się nowe wskaźniki odchyleń od cen ewidencyjnych, a następnie oblicza wysokość odchyleń od cen ewidencyjnych w stosunku do wyrobów gotowych pozostałych na dzień bilansowy w zapasie. Różnica pomiędzy nowym a dotychczasowym odchyleniem aktualizuje saldo konta 62 - 0, w korespondencji z kontem 70 - 1 Koszt sprzedanych produktów.
Na dzień bilansowy konto 62 - 0, podobnie jak w trakcie roku obrotowego może wykazywać saldo Ma lub saldo Winien. Saldo konta 62 - 0 nie podlega wykazaniu w bilansie. Koryguje ono wartość wyrobów gotowych wykazywanych w aktywach bilansu do poziomu wartości według kosztów wytworzenia, nie wyższych od ich cen sprzedaży netto na dzień bilansowy.
