Na mocy art. 1481 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych, spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W przypadku pracownika niepełnoetatowego zwolnienie to, udzielane w wymiarze godzinowym, ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, a niepełną godzinę zaokrągla się w górę do pełnej godziny. Z kolei pracownikowi, którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin, zwolnienie od pracy powodu działania siły wyższej udzielane w wymiarze godzinowym, przysługuje odpowiednio w wymiarze dwukrotności tej normy.
Przykładowo pracownik pełnoetatowy legitymujący się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, dla którego dobowa norma czasu pracy wynosi 7 godzin, ma prawo do 14 godzin zwolnienia w danym roku kalendarzowym.
W okresie zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. Przy obliczaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej, oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy. Wynika to z § 5 ust. 1 rozporządzenia o wynagrodzeniu.
Jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie za pracę określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości, przepis § 7 rozporządzenia urlopowego, nie przewiduje jego przeliczania - za okres urlopu wypłaca się je w całości. Jednak w razie wystąpienia zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej z prawem do połowy wynagrodzenia, przeliczenia są niezbędne. W tym celu stosuje się § 4a rozporządzenia o wynagrodzeniu, w myśl którego wynagrodzenie za 1 godzinę ustala się dzieląc miesięczną stawkę wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu, tzw. nominał miesiąca.
Z kolei stawkę godzinową za okres zwolnienia ze składników zmiennych pracodawca oblicza dzieląc podstawę wymiaru, czyli składnik zmienny wypłacony w miesiącu wystąpienia zwolnienia, przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona. Wynika to z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia urlopowego.
