Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje jednorazowe odszkodowanie.
Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Z kolei za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.
Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji
W celu otrzymania jednorazowego odszkodowania pracodawca po zakończeniu leczenia i rehabilitacji przez pracownika, przekazuje wniosek wraz ze skompletowaną dokumentacją terenowej jednostce organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania pracownika.
Lekarz orzecznik ZUS lub w drugiej instancji komisja lekarska ZUS ustala stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy co do zasady na podstawie bezpośredniego badania ubezpieczonego i posiadanej dokumentacji medycznej oraz dotyczącej tego wypadku. Po dokonaniu ustaleń wydaje orzeczenie o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, w którym stwierdza stopień uszczerbku na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy. Stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ustalany jest w procentach według oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Przyznanie lub odmowa przyznania jednorazowego odszkodowania oraz ustalenie jego wysokości następuje w drodze decyzji, wydawanej przez ZUS w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej albo wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Od decyzji przysługuje odwołanie w trybie i na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. ZUS dokonuje z urzędu wypłaty odszkodowania w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji.
Ubezpieczonemu jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Może ono ulec zwiększeniu o kwotę stanowiącą trzyipółkrotność przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy.
Do ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania decyzji.